Αριστείδης Ντάλας: “Η αρχιτεκτονική συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της κουλτούρας κάθε τόπου”

Όραμα & αξίες

Κύριε Ντάλα μιλήστε μας για το όραμα και τις αξίες που πρεσβεύει η Aristides Dallas Architects.

Ως αρχιτέκτονες οφείλουμε να ακούμε και να ερμηνεύουμε τις ανάγκες και τα όνειρα του εκάστοτε εργοδότη, ώστε με τη δική μας σκέψη να καταφέρουμε να συνθέσουμε την ιδανική εμπειρία κατοίκησης για αυτόν. Παράλληλα, τοποθετούμε τα έργα μας στον άξονα του χρόνου. Οι αναφορές μας στηρίζονται στο παρελθόν, εμείς όμως χτίζουμε στο παρόν με ένα διαρκές βλέμμα στο μέλλον. Κατά τη διαδικασία της σύνθεσης «συγκρούεται» το ένστικτο του καλλιτέχνη με την γνώση του τεχνίτη και του επιστήμονα. Για εμάς, ένα αρχιτεκτονικό έργο προκειμένου να «συγκινήσει», όπως θα έλεγε ο Le Corbusier, τοποθετεί τις ανάγκες του χρήστη σε ένα κέλυφος ενταγμένο με σεβασμό στο τοπίο του και κατασκευασμένο με λεπτομέρεια και φροντίδα. Είναι πετυχημένο όταν αυτός ο συνδυασμός είναι αρμονικός και συνεπής στην κεντρική του ιδέα.

Αθήνα & Τήνος

Διαθέτετε γραφεία στην Αθήνα και την Τήνο. Ποια η σχέση σας με τις δύο ετερόκλητες αυτές περιοχές και ποια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που λαμβάνετε υπόψη σας στα έργα που αναλαμβάνετε στην κάθεμιά;

Όταν βλέπουμε έναν τόπο, αναζητούμε πάντα μια ιδέα, ώστε η αρχιτεκτονική να μπορέσει να ενταχθεί με αρμονία. Κάθε τόπος έχει ανάγκη από ένα νέο συνθετικό εύρημα, μια νέα κεντρική ιδέα. Κάθε αρχιτεκτονική πρόταση γίνεται έτσι αφορμή για μια νέα ερμηνεία. Το γεγονός ότι εργαζόμαστε ταυτόχρονα σε ένα γραφείο στον πυρήνα της πόλης και σε ένα νησί όπου κυριαρχεί το φυσικό τοπίο, πολλαπλασιάζει τις αναφορές και τα ερεθίσματα μας. Αναπτύσσουμε μηχανισμούς σκέψης που προσαρμόζονται στο εκάστοτε περιβάλλον. Έτσι τα έργα μας αποκτούν ταυτότητα και εντάσσονται στο περιβάλλον τους με τρόπο μοναδικό. Αλλιώς χτίζεις ανάμεσα σε πολυώροφα κτίσματα από μπετόν, αλλιώς ανάμεσα σε δέντρα και βράχους.

Lap Pool House και ALUMIL

To 2022 θα πραγματοποιηθούν τα βραβεία Mies van der Rohe της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Σύγχρονη Αρχιτεκτονική και έχετε υποψηφιότητα με το έργο σας Lap Pool House, μια εντυπωσιακή κατοικία στην Τήνο. Στο έργο συνεργαστήκατε με την ALUMIL, χρησιμοποιώντας προηγμένα συστήματα της εταιρείας. Με ποια φιλοσοφία σχεδίασης προσεγγίσατε το ζητούμενο και πώς αξιολογείτε τη συμβολή των συστημάτων της ALUMIL στο τελικό αποτέλεσμα;

Είμαστε πολύ χαρούμενοι που το έργο είναι υποψήφιο για τα βραβεία. Το έργο έχει αφετηρία έμπνευσης το ιδιαίτερο γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής και τις έντονες προεξοχές των βράχων. Η δομή του κτιρίου αναδύεται από το φυσικό τοπίο ως μια ανθρωπογενής σπηλιά, δημιουργώντας χώρους κλειστούς, αλλά κι εξωστρεφείς. Αποκορύφωμα αυτής της άμεσης σχέσης με τον εξωτερικό χώρο αποτελεί ο χώρος διημέρευσης του σαλονιού. Το όριο μεταξύ εσωτερικού κι εξωτερικού χάνεται και ο χώρος κάτω από την ενιαία πλάκα από μπετόν μοιάζει ενιαίος. Η σχεδιαστική αυτή πρόθεση ολοκληρώθηκε με τη χρήση του ιδιαίτερου συστήματος της ALUMIL για το άνοιγμα του χώρου. Το γωνιακό αυτό άνοιγμα αναδεικνύει τον αφαιρετικό σχεδιασμό του κτιρίου και τονίζει την ενοποίηση της σχέσης του μέσα με το έξω και με τη θέα προς τον ορίζοντα

Οικολογική κρίση

Το μεγάλο διακύβευμα της εποχής μας είναι η αντιμετώπιση της οικολογικής κρίσης, μέσα από πλήρη αναδιάρθρωση των μέχρι σήμερα συνηθειών και υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον διαδικασιών σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Πώς αντιλαμβάνεστε τη σημερινή κατάσταση γύρω από το ζήτημα της βιωσιμότητας και με ποιο τρόπο αυτά τα θέματα επηρεάζουν το έργο σας;

Διαβάζοντας τις σύγχρονες ανάγκες, θεωρούμε χρέος μας να μειώσουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα κάθε έργου και να υιοθετήσουμε στρατηγικές που θα μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε κτίρια φιλικά προς το περιβάλλον και τον χρήστη. Το ζήτημα με την αρχιτεκτονική είναι διπλό. Αφενός πώς θα καταφέρουμε να χτίσουμε «πράσινα» κτίρια, αφετέρου πως θα επαναχρησιμοποιήσουμε τα κελύφη που μένουν και βαραίνουν το κτισμένο και φυσικό περιβάλλον. Είναι επιτακτική ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε τη νέα τεχνολογία υλικών και κατασκευής και να βρούμε τον τρόπο να ενσωματωθεί στον σχεδιασμό μας. Είναι η στιγμή που όλοι πρέπει να δράσουμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Η σημασία της αρχιτεκτονικής

Το 2020, η ALUMIL διοργάνωσε το ArXellence 2, έναν διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, με θέμα του τον επανασχεδιασμό του δυτικού παράλιου μετώπου της Θεσσαλονίκης, με όρους αειφορίας και βιώσιμης ανάπτυξης. Πιστεύετε ότι υπάρχει ελπίδα μεταμόρφωσης των υποβαθμισμένων περιοχών στο αστικό περιβάλλον των ελληνικών πόλεων;

H αρχιτεκτονική -όχι μόνο σήμερα αλλά από την γέννησή της- απευθύνεται στον κάτοικο. Σε κάθε κάτοικο. Συνεπώς, η αρχιτεκτονική είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αισθητική και πολιτισμική παιδεία κάθε τόπου. Ένα κτίριο που κτίζεται, κατοικείται από τον χρήστη του αλλά ταυτόχρονα συμμετέχει στο χωροταξικό κολάζ του ευρύτερου περιβάλλοντός του. Επιστρέφει δηλαδή ένα κομμάτι του στην κοινωνία. Αυτή σαν συνθήκη ανοίγει αυτομάτως έναν ασυνείδητο διάλογο μεταξύ κτιρίων και πολιτών. Έτσι λοιπόν η αρχιτεκτονική, όπως και κάθε τέχνη ή επιστήμη, συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της κουλτούρας κάθε τόπου. Συν-διαμορφώνει το όραμα της κοινωνίας, δηλαδή την εικόνα του μέλλοντος. Η ελπίδα προκύπτει από την προσπάθεια που θα καταβάλει η κοινωνία και το κράτος σαν θεσμός, ώστε να αναβαθμιστεί αυτή η κουλτούρα.

Τι συνιστά καλή αρχιτεκτονική

Ποιο εμβληματικό αρχιτεκτονικό έργο του παρελθόντος θαυμάζετε διαχρονικά;

Σπουδάζοντας αρχιτεκτονική μαθαίνεις να παρατηρείς και να μελετάς υπάρχοντα παραδείγματα αρχιτεκτονικής υλοποιημένα ή μη από δασκάλους του παρελθόντος. Αναζητάς σε εκείνα τις αρχές του σχεδιασμού, την αφετηρία του νήματος για τον τρόπο σχεδιασμού του χώρου. Οι αναλογίες, η σχέση των χώρων, το φως και η σκιά αποτελούν τις ποιότητες που αναζητά και διαβάζει κανείς στα έργα. Θα μπορούσα να πω ότι δεν είναι ένα το έργο που προσωπικά ξεχωρίζω και σίγουρα δεν είναι κατ’ ανάγκη εμβληματικό. Η καλή αρχιτεκτονική συναντάται στη δομή του κτιρίου και όχι στην αναγνωρισιμότητά του.

Επιρροές

Ως αρχιτέκτονας, ποιες θεωρείτε ότι αποτέλεσαν τις βασικές επιρροές σας; Υπάρχει κάποιος/α αρχιτέκτονας/αρχιτεκτόνισσα, που στο πρώιμο στάδιο της καριέρας σας έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση του προσωπικού σας στυλ;

Ο αρχιτέκτονας που επηρέασε περισσότερο τη σκέψη μου πάνω στην αρχιτεκτονική είναι ο καθηγητής μου Τάσης Παπαϊωάννου. Αυτός με έκανε να καταλάβω τη σημασία της παρατήρησης. Ότι η αρχιτεκτονική είναι μπροστά μας αρκεί να βρούμε τον σωστό τρόπο για να τη διαβάσουμε, να την ερμηνεύσουμε. Στη σκέψη και το έργο του είδα κοινά στοιχεία με τον Le Corbusier και τον Tadao Ando, δύο αρχιτέκτονες από τη μεγάλη λίστα των αρχιτεκτόνων που επηρεάζουν και τη δική μας πορεία. Αυτό που κατάλαβα σε αυτούς τους δασκάλους είναι ότι με τα έργα τους έδειχναν τον τρόπο που σκέφτονταν, την κεντρική τους ιδέα. Αυτή είναι η κατεύθυνση που θα ήθελα να ακολουθεί κάθε σκέψη μου για την αρχιτεκτονική.

Ο ρόλος της ομάδας

Κλείνοντας, κύριε Ντάλα, θα θέλαμε να μας πείτε δυο λόγια για τους ανθρώπους της ομάδας σας. Όπως γνωρίζουμε έχετε μια πολυπληθή ομάδα νέων, αλλά και έμπειρων αρχιτεκτόνων δίπλα σας. Τελικά, το συστατικό της επιτυχίας κρύβεται στους ταλαντούχους συνεργάτες, με προϋπόθεση την καθοδήγησή τους από έναν εμπνευσμένο συντονιστή;

Τα τελευταία χρόνια η ομάδα μεγαλώνει. Ο τρόπος εργασίας αλλάζει και προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Βλέπουμε την ομάδα σαν μια μικρή ορχήστρα. Ο καθένας έχει ένα ρόλο αλλά το αποτέλεσμα πάντα προκύπτει από τον συνδυασμό όλων μας. Σε μια μεγάλη ομάδα η σύνθεση όλων των διαφορετικών σκέψεων και απόψεων βοηθά να παράγουμε έργα μελετημένα και άρτια.  Αυτό είναι μοναδικό και μας βοηθά να προχωράμε και να ανακαλύπτουμε συνεχώς καινούρια πράγματα. Η ομάδα συμβάλλει ώστε η δημιουργική σκέψη να τροφοδοτείται διαρκώς από νέα ερεθίσματα.